Πώς μιλάμε στα παιδιά για το πένθος;

Το πένθος αποτελεί μια φυσιολογική διεργασία την οποία ένα άτομο χρειάζεται να αντιμετωπίσει για να οδηγηθεί στην αποδοχή και την προσαρμογή στην πραγματικότητα. Το άτομο που βιώνει το πένθος χρειάζεται κατανόηση και αποδοχή της απώλειας από το άμεσο κοινωνικό περιβάλλον. Η υποστήριξη γίνεται χωρίς πίεση αλλά με διαβεβαίωση ότι υπάρχουν άτομα που νοιάζονται και μπορεί το άτομο να τρέξει κοντά τους για στήριξη όταν και όποτε το ίδιο το αισθανθεί και το νοιώσει απαραίτητο.

Τι μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά όμως στην αποδοχή του πένθους και της απώλειας;

Η σύντομη επαναφορά στη ρουτίνα και την καθημερινότητα βοηθά τα παιδιά να αισθανθούν προστασία και ασφάλεια. Η επεξήγηση του γεγονότος μέσα από ένα απλό, συγκεκρμένο και παιδικό τρόπο θα καθησυχάσει τις αγωνίες των παιδιών. Οι οποιεσδήποτε παρεμβάσεις στις ηλικίες αυτές χρειάζεται να είναι σύντομες και επαναλαμβανόμενες. Στις μικρότερες ηλικίες η συνειδητοποίηση του θανάτου και η κατανόηση της μονιμότητας που χαρακτηρίζει το θάνατο δεν είναι ξεκάθαρες και δομημένες. Οι πιθανές παρεμβάσεις μπορεί να γίνουν στα πλαίσια της ευρύτερης οικογένειας και του σχολείου ενώ, σπανιότερα, μπορεί να επέμβει και ο ειδικός για θεραπεία.

Στις  ηλικίες δημοτικής εκπαίδευσης αναπτύσσεται στα παιδιά η κοινωνικοποίηση και  η λογική σκέψη. Οι γνωστικές λειτουργίες βρίσκονται σε συγκεκριμένο επίπεδο και οι αφηρημένες έννοιες γίνονται δύσκολα κατανοητές. Μαζί με την ανάπτυξη των γνωστικών λειτουργιών ξεκινά η συνειδητοποίηση της μονιμότητας του θανάτου. Αντιλαμβάνονται ότι ορισμένες συγκυρίες μπορεί να οδογήσουν στο θάνατο.

Πώς στηρίζουμε το παιδί που πενθεί;

•         Το ενημερώνουμε έγκαιρα, αξιόπιστα και με απλά και κατανοητά λόγια.

•         Βοηθάμε το παιδί να βρει τρόπους για να διατηρήσει ζωντανή την ανάμνηση του αγαπημένου του προσώπου, μέσα από κάποιο αντικείμενο που του θυμίζει, ή τη δημιουργία ενός άλμπουμ με φωτογραφίες του.

•         Υποστηρίζουμε το παιδί σε συνεχή βάση. Επειδή ο θρήνος είναι μια μακρόχρονη διεργασία, είναι σημαντικό να υπάρχει η δυνατότητα για συνεχή υποστήριξη, τόσο από τα μέλη της οικογένειας, όσο και από άλλα άτομα, που είναι σημαντικά στη ζωή του παιδιού.

•         Το πένθος χρειάζεται να εκφραστεί, για το λόγο αυτό  και ενθαρρύνουμε τα παιδιά να μιλήσουν για την απώλεια. Ο σκοπός αυτής της διαδικασίας είναι άλλωστε να βοηθήσει το άτομο να μάθει να αποδεχτεί την πραγματικότητα της απώλειας και να διδαχτεί από την εμπειρία αυτή.

•         Επιτρέπουμε στο παιδί να συμμετέχει σε οικογενειακές εκδηλώσεις πένθους, εφόσον το επιθυμεί. Η απώλεια ενός μέλους αφορά όλη την οικογένεια και δεν υπάρχει λόγος να αποκλείεται κανείς από τον οικογενειακό θρήνο. Η συμμετοχή του παιδιού στις εκδηλώσεις πένθους, όπως η κηδεία, το μνημόσυνο, η επίσκεψη στον τάφο, απαιτεί όμως  καλή προετοιμασία και ενημέρωση.

•         Εξασφαλίζουμε τη σταθερότητα στις συνθήκες ζωής του παιδιού. Υπάρχουν αρκετές αλλαγές στη ζωή του παιδιού μετά από μια απώλεια. Βοηθάμε τα παιδιά να ακολουθήσουν το πρόγραμμά τους. Είναι σημαντικό  να ξυπνάνε το πρωί κανονικά, να πηγαίνουν το βράδυ για ύπνο στην κανονική τους ώρα και να γευματίζουν τις ίδιες ώρες όπως και πριν.